آئین اسلام،از بعد اجتماعی مهمی برخوردار است و با عنایت به برکات آثار وحدت و تجمع و یکپارچگی،در بسیاری از برنامه هایش بر این بعد،تکیه و تاکید کرده است.
برگزاری نمازهای روزانه واجب نیز به صورت جماعت و گروهی،یکی از این برنامه هاست.
در اینجا به اهمیت «نماز جماعت »و آثار گوناگون آن اشاره می کنیم:
اهمیت نماز جماعت
غیر از آثار فردی و اجتماعی نماز جماعت(که به آنها اشاره خواهدشد)پاداش های عظیمی برای آن بیان شده که در اینجا به بعضی ازروایات،اشاره می شود. از رسول خدا(ص)نقل شده که:«من سمع النداء فلم یجبه من غیرعلة فلا صلاة له » (1) نماز کسی که صدای اذان را بشنود و بی دلیل،در نماز جماعت مسلمانان شرکت نکند،ارزشی ندارد.
در حدیث،تحقیر نماز جماعت،به منزله تحقیر خداوند بشمار آمده است:«من حقره فانما یحقر الله » (2) شرکت دائم در نماز جماعت،انسان را از منافق شدن بیمه می کند. (3) و برای هر گامی که به سوی نماز جماعت و مسجد برداشته شود،ثواب و حسنه در نظر گرفته شده است. (4) همین که کسی برای شرکت در نماز جماعت از منزل خارج می شود،یا در مسجد،در انتظار نماز جماعت به سر می برد پاداش کسی را دارد که در این مدت،به نماز مشغول بوده است. (5) تعداد حاضران در نماز جماعت،هر چه بیشتر باشد،پاداش آن بیشتراست.این کلام رسولخداست که فرمود:«ما کثر فهو احب الی الله » (6) حدیث جالبی در بیان فضیلت نماز جماعت است که قسمتی از آن در رساله های عملیه هم ذکر شده است.ترجمه تمام حدیث چنین است:
اگر اقتدا کننده 1 نفر باشد،پاداش 150 نماز داده می شود.
اگر اقتدا کننده 2 نفر باشد،پاداش 600 نماز داده می شود.
اگر اقتدا کننده 3 نفر باشد،پاداش 1200 نماز داده می شود.
اگر اقتدا کننده 4 نفر باشد،پاداش 2400 نماز داده می شود.
اگر اقتدا کننده 5 نفر باشد،پاداش 4800 نماز داده می شود.
اگر اقتدا کننده 6 نفر باشد،پاداش 9600 نماز داده می شود.
اگر اقتدا کننده 7 نفر باشد،پاداش 19200 نماز داده می شود.
اگر اقتدا کننده 8 نفر باشد،پاداش 36400 نماز داده می شود.
اگر اقتدا کنندگان و امام جماعت به 10 نفر رسیدند،پاداش 72800 نماز دارد.
ولی،همین که عدد افراد از ده نفر گذشت،حساب آنرا جز خداکسی نمی داند. (7) در حدیث دیگر است:هر که نماز جماعت را دوست بدارد،خدا وفرشتگان او را دوست می دارند. (8) در زمان پیامبر(ص)هرگاه افراد نماز جماعت کم می شدند، آنحضرت به جستجو و تفقد از افراد می پرداخت و می فرمود:شرکت درنماز صبح و عشاء،بر منافقان از هر چیز سنگین تر است. (9) قرآن نیز،از اوصاف منافقان،بی حالی و کسالت هنگام نماز را بیان کرده است. (10 چرا که سحر خیزی و حضور در جماعت مسلمین،آن هم ازراه های دور و در گرما و سرما،نشانه صداقت در ایمان و عشق نمازگزاراست.
حضور در نماز جماعت،خاص یک منطقه نیست.انسان در هر جا که باشد،خوب است به فکر نماز جماعت و حضور در آن و تشویق دیگران باشد.
رسول خدا(ص)در باره اهمیت جماعت،فرمود:
«صلاة الرجل فی جماعة خیر من صلاته فی بیته اربعین سنة.قیل:یا رسول الله!صلاة یوم؟فقال(ص):صلاة واحدة » (11) یک نماز با جماعت،بهتر از چهل سال نماز فرادی در خانه است.پرسیدند:آیا یک روز نماز؟فرمود:بلکه یک نماز.
و می فرمود:صف های نماز جماعت،همانند صف های فرشتگان درآسمان چهارم است. (12) اولین نماز جماعتی هم که بر پا شد،به امامت رسول خدا و شرکت حضرت علی(ع)و جعفر طیار(برادر حضرت علی(ع))بود.همین که ابوطالب،فرزندش علی(ع)را دید که به پیامبر اقتدا کرده،به فرزنددیگرش جعفر گفت:تو نیز به پیامبر اکرم اقتدا کن و این جماعت دو سه نفری،پس از نزول آیه «فاصدع بما تؤمر» بود،که فرمان به علنی ساختن دعوت و تبلیغ می داد. (13)
آثار نماز جماعت
بر پایی فریضه های دینی به صورت دسته جمعتی،غیر از پاداش های فراوانی که یاد شد،در زندگی فردی و اجتماعی امت مسلمان نیز،آثارمثبت و فراوانی دارد که به برخی اشاره می شود:
1- آثار معنوی
بزرگترین اثر معنوی نماز جماعت،همان پاداش های الهی است که گفته شد.روایت است که شبی،علی علیه السلام تا سحر به عبادت مشغول بود.چون صبح شد،نماز صبح را به تنهائی خواند و استراحت کرد.
رسولخدا(ص)که آنحضرت را در جماعت صبح ندید،به خانه اورفت.حضرت فاطمه(ع)از شب زنده داری علی(ع)و عذر او از نیامدن به مسجد سخن گفت.پیامبر فرمود:پاداشی که بخاطر شرکت نکردن درنماز جماعت صبح،از دست علی(ع)رفت، بیش از پاداش عبادت تمام شب است. (14) رسول خدا(ص)فرموده است:
لان اصلی الصبح فی جماعة احب الی من ان اصلی لیلتی حتی اصبح (15) اگر نماز صبح را به جماعت بخوانم،در نظرم محبوب تر ازعبادت و شب زنده داری تا صبح است.
بخاطر همین فضیلت و پاداش هاست که اگر تعداد نمازگزاران از ده نفربیشتر شود،اگر تمام آسمان ها کاغذ،و دریاها مرکب و درخت ها قلم شودو فرشتگان بنویسند،پاداش یک رکعت آنرا نمی توانند بنویسند. (16). و نماز جماعت با تاخیر،بهتر از نماز فرادی در اول وقت است. (17)
2- آثار اجتماعی
نماز جماعت،مقدمه وحدت صفوف و نزدیکی دلها و تقویت کننده روح اخوت است.
نوعی حضور و غیاب بی تشریفات،و بهترین راه شناسائی افراداست.
نماز جماعت،بهترین،بیشترین،پاکترین و کم خرج ترین اجتماعات دنیاست و نوعی دید و بازدید مجانی و آگاهی از مشکلات ونیازهای یکدیگر و زمینه ساز تعاون اجتماعی بین آحاد مسلمین است.
3- آثار ی
نماز جماعت،نشان دهنده قدرت مسلمین و الفت دلها و انسجام صفوف است.
تفرقه ها را می زداید،بیم در دل دشمنان می افکند،منافقان را مایوس می سازد،خار چشم بدخواهان است.
نماز جماعت،نمایش حضور در صحنه و پیوند«امام »و«امت »
است.
4- آثار اخلاقی،تربیتی
در نماز جماعت،افراد در یک صف قرار می گیرند و امتیازات موهوم صنفی،نژادی،زبانی،مالی و.کنار می رود و صفا و صمیمیت ونوعدوستی در دلها زنده می شود و مؤمنان،با دیدار یکدیگر در صف عبادت،احساس دلگرمی و قدرت و امید می کنند.
نماز جماعت،عامل نظم و انضباط،صف بندی و وقت شناسی است.
روحیه فردگرایی و انزوا و گوشه گیری را از بین می برد و نوعی مبارزه با غرور و خودخواهی را در بر دارد.
نماز جماعت،«وحدت »در گفتار،جهت،هدف و امام را می آموزدو از آنجا که باید پرهیزکارترین و لایق ترین اشخاص،به امامت نمازبایستد،نوعی آموزش و الهام دهنده علم و تقوا و عدالت است.
نمازجمعه
